Educational Media สื่อการศึกษา
Instructional Media สื่อการสอน
สื่อการสอนหมายถึง หมายถึงตัวกลางที่ใช้ในการถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์ ความคิดและทักษะต่าง ๆ ไปสู่ผู้เรียน
ความสำคัญ สื่อเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญ เพราะสื่อจะเป็นตัวการสำคัญที่นำเอาความรู้ ความคิด ประสบการณ์และทักษะต่าง ๆ ไปสู่ผู้เรียน กระบวนการเรียนการสอนจำเป็นต้องใช้สื่อ สื่อการสอนทำให้ความเป็นนามธรรมไปสู่รูปธรรม
ประเภทของสื่อการสอน
}แบ่งตามลักษณะภายนอกและคุณสมบัติของสื่อการสอน
}แบ่งตามแนวคิดเทคโนโลยีการศึกษา
}แบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้จากธรรมไปสู่นามธรรม (Edgar Dale)
Percival and Ellington(1984) และ De Kieffer (1965) ได้แบ่งสื่อการสอนตามลักษณะภายนอกและคุณสมบัติของสื่อการสอน มี 3 ประเภท
1.สื่อที่ไม่ต้องฉาย (non projected material)
2.สื่อที่ต้องฉาย (projected material)
3.สื่อที่เกี่ยวกับเสียง (Audio material )
แบ่งตามแนวคิดเทคโนโลยีการศึกษา
1. วัสดุ - สื่อที่ผลิตขึ้น เช่น รูปภาพ แผนภูมิ
2. อุปกรณ์ - เครื่องมืออุปกรณ์ สำเร็จรูป ทั้งที่สามารถใช้ได้ด้วยตนเอง เช่น หุ่นจำลอง และสื่อที่ต้องใช้ร่วมกับวัสดุ เช่น วีดิทัศน์ สไลด์
3. วิธีการ - กิจกรรม เกม ศูนย์การเรียน ทัศนศึกษา สถานการณ์จำลอง แหล่งความรู้ชุมชน
สื่อการสอนประเภทวัสดุ (Software or Material)
- เป็นสิ่งที่ได้รับบรจุเนื้อหาสาระเรื่องราวหรือความรู้ไว้ในลักษณะต่าง ๆ
สื่อการสอนอุปกรณ์ (Hardware)
- เป็นตัวผ่านที่ทำให้ข้อมูล ความรู้ หรือสาระ ที่อยู่ในวัสดุสามารถถ่ายทอดออกมา
สื่อการสอนประเภทเทคนิคและวิธีการ(Techniques and Methods)
สื่อการสอนที่มีลักษณะเป็นแนวความคิด รูปแบบขั้นตอนในการเรียนการสอน หรือเทคนิค ที่ไม่มีลักษณะทางกายภาพเป็นวัสดุหรืออุปกรณ์ แต่สามารถใช้วัสดุอุปกรณ์มาช่วยในการดำเนินงานได้
สื่อการสอนแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้ จากรูปธรรมไปสู่นามธรรม ของ Edgar Dale
1. ประสบการณ์ตรงที่มีความหมาย (Direct or Purposeful Experiences) เป็นสื่อการสอนที่สร้างประสบการณ์ให้ผู้เรียนสามารถรับรู้ เรียนรู้ด้วยตนเอง ลงมือปฏิบัติ เข้าไปอยู่ในสถานการณ์จริงและได้สัมผัสด้วยตoเองจากประสาทสัมผัสทั้งห้า เช่น การฝึกทำอาหาร การทดลองต่อคอมพิวเตอร์เข้ากับโปรเจคเตอร์
2.ประสบการณ์จำลอง (Contrived experience) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์ที่ใกล้เคียงกับความเป็นจริงที่สุดแต่ไม่ใช่ความเป็นจริง อาจเป็นสิ่งของจำลอง หรือสถานการณ์จำลอง เช่น การฝึกหัดผ่าตัดตาด้วยบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน การฝึกหัดขับเครื่องบินด้วยเครื่อง Flight Simulator
3.ประสบการณ์นาฏการหรือการแสดง (Dramatized Experience) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนรู้จากประสบการณ์ ในการแสดงบทบาทสมมุติ หรือการแสดงละคร นิยมใช้สอนในเนื้อหาที่มีข้อจำกัดในเรื่องยุคสมัยเวลา
4.การสาธิต (Demonstration) เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากการดูการแสดงหรือการกระทำประกอบคำอธิบาย เพื่อให้เห้นลำดับขั้นตอนของการกระทำนั้น ๆ เช่นการสาธิตอาบน้ำเด็กแรกเกิด
5.การศึกษานอกสถานที่ (Field Trip)เป็นสื่อการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ต่าง ๆ ภายนอกชั้นเรียนโดยการท่องเที่ยว หรือการเยี่ยมชมสถานที่ต่าง ๆ โดยมีการจดบันทึกสิ่งที่พบ ตลอดจนอาจมีการสัมภาษณ์บุคคลที่ดูแลสถานที่เยี่ยมชม
6.นิทรรศการ (Exhibits) เป็นสื่อการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากสิ่งต่าง ๆที่ได้จัดแสดงไว้ในลักษณะของนิทรรศการ หรือการจัดป้ายนิเทศ ผู้เรียนจะเรียนรู้จากสาระและเนื้อหาที่แสดงไว้ในนิทรรศการหรือป้านนิเทศ
7.โทรทัศน์ (Television)เป็นการใช้โทรทัศน์เป็นสื่อในการสอนโดยเฉพาะ เน้นที่โทรทัศน์การศึกษาและโทรทัศน์เพื่อการเรียนการสอน เป็นการสอนหรือให้ข้อมูลความรู้แก่ผู้เรียนหรือผู้ชมที่อยู่ในห้องเรียนหรือทางบ้าน ใช้ทั้งระบบวงจรปิดและวงจรเปิด ซึ่งการสอนอาจเป็นการบันทึกลงเทปวีดิทัศน์ หรือเป็นรายการสดก็ได้ การใช้สื่อการสอนในกรณีนี้ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้จากการชมโทรทัศน์
8.ภาพยนตร์ (Motion Picture) เป็นการใช้ภาพยนตร์ที่มีลักษณะเป็นภาพเคลื่อนไหว มีเสียงประกอบ และได้บันทึกลงไว้ในแผ่นฟิล์ม มาเป็นสื่อในการสอน ผู้เรียนจะเรียนรู้หรือได้ประสบการณ์ทั้งจากภาพและเสียง หรือจากภาพอย่างเดียวถ้าเป็นภาพยนตร์เงียบ
9. ภาพนิ่ง วิทยุ และแผ่นเสียง (Recording, Radio, and Still Picture) เป็นการใช้สื่อการสอนที่เป็นภาพนิ่ง วิทยุ หรือเทปบันทึกเสียง เพื่อให้ประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้เรียน สื่อเหล่านี้เป็นสื่อที่ผู้เรียนสัมผัสได้เพียงด้านเดียว เช่น สื่อภาพนิ่งซึ่งอาจเป็นรูปภาพ สไลด์ หรือภาพวาด ภาพล้อ หรือภาพเหมือนจริง ซึ่งผู้เรียนเรียนรู้จากการดูภาพ สื่อวิทยุเป็นสื่อที่ผู้เรียนเรียนรู้จากการฟัง ข้อมูลหรือสาระความรู้ที่บันทึกอยู่ในสื่อประเภทนี้จะสามารถให้ประสบการณ์แก่ผู้เรียนได้ ถึงแม้ผู้เรียนจะอ่านหนังสือไม่ออก ก็สามารถเข้าใจใจเนื้อหาบทเรียนได้ เนื่องจากเป็นการจัดประสบการณ์ให้ผู้เรียนโดยผ่านการฟังหรือดูภาพ
10.ทัศนสัญญลักษณ์ (Visual Symbols) วัสดุกราฟิกทุกประเภท เช่น แผนที่ แผนภูมิ แผนสถิติ แผนภาพ การ์ตูนเรื่อง หรือสัญญลักษณ์รูปแบบต่าง ๆ ที่นำมาใช้ในการสื่อความหมาย การใช้สื่อประเภทนี้ผู้เรียนจำเป็นต้องมีพื้นฐานในการทำความเข้าใจสิ่งที่เป็นรูปธรรมที่นำมาใช้ในการสื่อความหมายจึงจะเข้าใจเนื้อหาบทเรียนที่นำเสนอโดยสื่อเป็นอย่างดี เนื้อหาจะถูกสื่อความหมายผ่านทางสัญญลักษณ์ หรืองานกราฟิก ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้จากการตีความสัญญลักษณ์ที่นำมาใช้สื่อความหมาย
11.วจนสัญญลักษณ์ (Verbal Symbol) เป็นสื่อการสอนที่อยู่ในรูปแบบของคำพูด คำบรรยาย ตัวหนังสือ ตัวเลข หรือสัญญลักษณ์พิเศษต่าง ๆที่ใช้ในภาษาการเขียน ประสบการณ์การเรียนรู้ที่จัดให้ผู้เรียนโดยผ่านสื่อประเภทนี้ จัดว่าประสบการณ์ขั้นที่มีความเป็นนามธรรมมากที่สุด
ตอบคำถาม
1. มีการกล่าวถึงความหมายของ สื่อการสอนประเภท วัสดุ ว่าเป็น สิ่งหรือวัสดุสิ้นเปลือง ท่านมีความเห็นว่าอย่างไร
ตอบ สื่อการสอนที่เป็นวัสดุถูกจัดว่าเป็นสิ่งสิ้นเปลืองก็จริงอยู่ แต่ในอีกมุมหนึ่งเราก็ต้องคิดกันด้วยว่าการศึกษาก็คือการลงทุนอีกอย่างหนึ่ง การที่เรามีสื่อหรือวัสดุอุปกรณ์มาเป็นสื่อหรือตัวช่วยในการสื่อสาร หรือรับส่งข้อมูลระว่างครูกับผู้เรียนให้ได้ผลดีหรือมีประสิทธิภาพและมีความเข้าใจที่สอดคล้องตรงกัน จนทำให้ผลสัมฤทธิทางการศึกษาเป็นไปในทางที่ดีขึ้น มันก็คุ้มค่ากับสื่อที่เสียไป
2. กรวยประสบการณ์ของ Edger Dale แบ่งสื่อการสอนโดยยึดหลักอะไร/สรุปเป็นสาระสำคัญ
ตอบ Edger Dale แบ่งสื่อการสอนโดยยึดการแบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้จากรูปธรรมไปสู่นามธรรม แต่ส่วนใหญ่จะเน้นความสำคัญไปที่การเรียนรู้ทางด้านรูปธรรมมากกว่านามธรรม เพราะการเรียนรู้แบบรูปธรรมเป็นการเรียนรู้แบบประสบการณ์จริงไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม หรือการลงมือปฏิบัติดวยตนเอง เพราะประสบการณ์เหล่านี้มักจะทำให้ผู้เรียนได้ความรู้และความเข้าใจมากกว่าในตำราหรือคำพูดอย่างแน่นอน
